شهرستان استهبان

• ۱۳۹۷-۰۵-۱۵ ۱۱:۳۹ قبل از ظهر
• Gardeshgaran Shiraz
• بوم گردی
• ۲ comments

شهرستان استهبان

مساحت: ۱۹.۸۶ هکتار

ارتفاع: ۱۳۰۰ متر

محدوده:

از شمال به دریاچه بختگان، از جنوب به کوه های تودج و غرب به دشت رونیز و شرق به کوه های داراب و ایج

بخش ها: مرکزی و رونیز

شهرها: استهبان، رونیز، ایج

دهستان ها: خیر، رونیز، ایج

شهرستان استهبان به مرکزیت شهر استهبان در شرق استان فارس قرار گرفته است و مرکز آن در ۱۷۵ کیلومتری شرق شیراز جای دارد. این شهرستان دارای ۱۹۹۴ کیلومتر مربع گستردگی است. شهرستان استهبان از شمال با شهرستان نیریز، از شرق با شهرستان داراب، از جنوب با شهرستان فسا و از غرب با شهرستان خرامه در همسایگی است.

تاریخچه شهر استهبان:

نام قدیمی این شهر اصطهبانات بوده‌ است که در ماه آبان سال ۱۳۵۳ به استهبان تغییر نام داده ‌است. استهبان به نامهای دیگری چون اصبهبذات، اصطبهان، اصطهبانات، استنبات، سَوُنات، صابونات و استهبان نیز نامیده می شود.

در واقع کمابیش در منابع متعدد تاریخی و جغرافیایی نامی از سرزمین استهبان آورده شده‌است، فارسنامه ناصری گوید که نام این شهر استهبانات بوده که پس از استیلای عرب به اصطهبانات تغییر یافته‌است.[۲]. حدودالعالم با استناد از المسالک و الممالک اصطخری شهر را اصطهبان و همچنین اصطهجان می‌نامد، ابن بلخی در فارسنامه خود به اصطهبان اشاره دارد ولی نزهةالقلوب آن را اصطهبانان ذکر می‌کند، ابن حوقل و مقدسی نیز در کتب خود اصطهبانات را آورده‌اند.

منابع فوق حاکی است که در طول ده سده شکل بیانی آن ثابت مانده و فقط از لحاظ نوشتن دچار تغییری جزئی گردیده‌است، این امر نشان می‌دهد در طول سال‌های بسیار اصالت این واژه حفظ شده و تغییر نکرده‌است.

مردم این شهر، استهبان را صابونات نیز می‌نامند.

وجه تسمیه

استهبان واژه ای پهلوی از عبارت سته بان، به معنای تاکستان (انگورستان) یا نگهبان شهر استخر است.[۳]

محصولات کشاورزی

محصول اصلی کشاورزی این شهر انجیر و زعفران است. در منابع، به محصولات دیگری از جمله: حبوبات، پنبه، تنباکو و میوه‌های دیگری همچون گردو، بادام و انار اشاره شده‌است. زعفران این شهر از نظر عطر و طعم زبانزد و دارای کیفیت منحصر به فردی است اما در بازار تجارت زعفران به علت نداشتن رنگ کافی، شناخته شده نمی‌باشد.

برخی آثار تاریخی، طبیعی و تفریحی مهم شهرستان استهبان:

چهارطاقی ماهفرخان

این بنا مربوط به دوره ساسانیان می باشد. چهارطاقی ماهفرخان در میان سرسبزی ها و زیبایی های منطقه قرارگرفته است. بقایای این سازه که ازسنگ و ساروج ساخته شده است تا کنون تقریبا سالم مانده است.

یخچال حاجی محریم

آب انباری بزرگ در شمال شهر استهبان و در دل بیابان، وجود دارد که به آن یخچال حاجی محریم (محمد رحیم شوشتری) می گویند. ساخت این آب انبار به دوران حکومت قاجار برمی گردد و چون بانی سازنده ی آن فردی به نام حاج محمد رحیم بوده، بر همین اساس به یخچال حاجی محریم مشهور شده است.

استخر حاج میرزا صادق معزی حسینی استهبان

یک استخر زیبا و بزرگ در ابتدای دامنه کوه جنوبی استهبان و مشرف به شهر قرار دارد که شعاع تقریبی آن ۱۰ گز می باشد و در گویش محلی استهبان به «سلخ حاجی مصدق» مشهور است. بانی سازنده این استخر حاج میرزا صادق حسینی (معزی) (۱۲۴۴-۱۳۱۳ ه ق) بوده که میرزا حسین فسایی در صفحه ۱۲۸۵ فارسنامه ناصری از ایشان به نیکی نام می برد.

درخت چنار هزار ساله

این درخت چنار در میدان آب استهبان واقع شده است. طول عمر این درخت چنار، بیش از هزار سال برآورد شده است. مدیران شهر استهبان چندی پیش این درخت چنار را از خاک بیرون آورده و به خارج از شهر ابتدای جاده استهبان و شیراز دوراهی کمربندی و ورودی استهبان منتقل کرده اند.

خانه معزی

این خانه که طبق نظر کارشناسان مربوط به دوران حکومت زندیه و افشاریان می باشد، از قدیمی ترین و در عین حال سالم ترین خانه های تاریخی استان فارس به حساب می آید. ورودی خانه در ضلع شمالی واقع گشته که به وسیله یک دالان به حیاطی منتهی می شود که یک حوض سنگی زیبا در وسط آن قرار گرفته است. در ضلع شمالی حیاط، یک شاه نشین زیبا به سبک بناهای دوران زندیه به چشم آمده و اتاقی دیده می شود که به دلیل این که بدنه اتاق با آیینه کاری های بسیار زیبایی تزئین شده و سقف کاذب آن نیز مزین به نقاشی های بسیار زیبا و متنوعی می باشد، به آن تالار آینه می گویند. در ضلع غربی حیاط نیز راه پله ای تعبیه شده که به اتاق ها منتهی می شود و یکی از این اتاقها که دارای دریچه های چوبی با شیشه های رنگی می باشد به عنوان نمازخانه و اتاقهای دیگری نیز به عنوان آشپزخانه مورد استفاده بوده اند.

این بنا در زمان فتحعلی شاه قاجار آینه کاری شد که شیشه و آینه های آن را از هند به ایران آوردند. مالکیت این خانه متعلق به خاندان مغزی می باشد و حدود شش نسل دست به دست شده است.

قلعه دختر

در فاصله ی ده کیلومتری از شرق استهبان، در میان انجیرستان بناسک، صخره ای استوانه‌ شکل واقع شده که تنها راه وارد شدن به آن پلکانی تک نفره است که در سمت شمالی این صخره قرار گرفته است.

خانه مقدس

خانه ی مقدس از دو قسمت شمالی و شرقی تشکیل شده است. ابتدا ساختمان شمالی در دو طبقه و بعد از آن بنای شرقی ساخته شده است. در طبقه اول ساختمان شمالی تالار بزرگی می باشد که اتاق‌های اطراف آن، به وسیله پله‌هایی به طبقه بالا راه پیدا می کند. ساختمان شرقی یک طبقه بوده و تنها دو اتاق دارد. اتاقی کوچک و سه دری بزرگ‌تر. در داخلی هر کدام از اتاق ها، طاقچه ای ساده وجود داشته و سقف‌ها با تیرهای چوبی پوشانده شده است. ایوانی در عرض این اتاق‌ها واقع شده که چشم انداز آرامش بخشی به سمت حیاط دارد. یک حوض زیبا و دلنشین در وسط حیاط جا گرفته و دو باغچه در دو طرفش قرار گرفته است.

امامزاده سید محمد (پیر مراد)

این بقعه ی زیبا، مقبره یکی از نوادگان امام موسی کاظم (ع) است که در قسمت شمال شهر استهبان، در کنار جاده خروجی به سمت شیراز واقع شده است. ضریح این امام زاده در وسط صحن آن واقع شده و با قلم کاریهای بسیار زیبا حکاکی شده است.

حمام کزمان

این حمام به متراژ ۴۰۰ متر مربع که در محله کزمان واقع شده، توسط جد بزرگ خانواده سادات معزی حاج میرزابابا و با هنرمندی استادان یزدی با گرته برداری از مکتب شرقی حمام سازی، با حفظ همه مولفه های معماری گرمابه های کویری شرقی بنا نهاده شده است. مردم می گویند که استاد پس از تخت کردن فونداسیون این بنا، به مدت ۶ ماه از استهبان به یزد میرود تا هرچه می خواهد شالوده اش نشست کند و سپس در سال ۱۳۰۸ توسط میرزا بابا معزی وقف می شود.

گردشگاه مرغک (شهر رونیز، ۲۷ کیلومتری استهبان)

این گردشگاه در فاصله ی ۲۷ کیلومتری از شهر استهبان در دامنه ی کوه جنوبی رونیز واقع شده است. آب زلال و گوارا که زیر درختان چنار و درخت های میوه روان اند و آبشار های بی نظیر ، عطر پونه های وحشی و آویشن کوهی، همچنین هوای دلپذیر و نغمه پرندگان بهاری در این گردشگاه جمع شده و این تفریح گه را خلق کردده است.

آسیابهای بادی استهبان

در روزگاران قدیم، مردم استهبان با بهره گیری از شیب تند زمین، آب زیادی که از چشمه های «قهری»، «پازهری»، «مرخنه» و «بک بکو» سرازیر می شده را به یک جدول اصلی هدایت کرده و یازده آسیاب آبی در مسیر این آبها تعبیه کرده بودند. در حال حاضر خوشبختانه هشت آسیاب از آنها سالم و پابرجاست و فقط دوتای آنها (آسیاب هشتم و نهم) هنوز سنگش می چرخد، اما به جای گندم، جو، ذرت، الم و حنا، سنگ را پودر کرده و جهت تهیه سفید آب حمام استفاده می شود.

لاله زار استهبان

در فروردین ماه و اردیبهشت ماه، کوههاي شرقي و جنوبي از لاله های سرخ و کوههاي جنوب غربي از لاله هاي سفيد و زرد پوشیده می شود که طراوت و زيبايي این منطقه را صد چندان می کند.

انجیرستان ها

این انجیرستان در فاصله ی تقریبی ۱۷۰ کیلومتری از جنوب شرقی شهر شیراز قرار گرفته و مساحت آن بیش از ۲۴ هزار هکتار می باشد و از بزرگترین انجیرستان های دیم به شمار می آید. با توجه به آب و هوای معتدل و خشک استهبان، درختان انجیر از بلندترین ارتفاعات تا دامنه کوه، کاشته شده که به وسیله باران الهی سیراب می شوند.

غار زکریا

این غار در فاصله ی تقریبی ۵ کیلومتری شهر استهبان واقع شده است. دهانه ورودی غار حدودا یک متر ارتفاع داشته اما بعد از ورود، فضای آن باز تر می شود و تا جایی که ارتفاع بعضی قسمت ها به حدود ۴ متر می رسد. طول تقریبی این غار ۵۰ متر و عرض آن حدود ۵ متر در بعضی قسمت ها می شود. پس از عبور از تعدادی گذرگاه درون غار، سالنی دیده می شود که قندیل های بسیار زیبای آن چشم ها را خیره می کند، به گونه ای که تنوع رنگ ها و شکل ها در استالاگمیت و استالاگتیت ها زیبایی آنها را صد چندان کرده است. در سرتاسر غار، تاریکی مطلق بوده و همراه داشتن نور قوی الزامی است.

استخر بوخوم (سلخ بوخو)

این استخر در کوه بش و اندکی بالا تر از باغ جوزا قرار گرفته است. پس از طی چند کیلومتر راه در دل کوه به استخری چهارگوش با آبی بسیار زلال و خنک می رسیم که از چشمه ای با همین نام پر می شود. مردمان استهبان به استخر “سلخ ” می گویند:

یاد من باشد

فردا لب سلخ

طرحی از بزها بردارم

طرحی از جاروها

سایه هاشان در آب…

سهراب سپهری ” غربت “

باغ جوزا

این باغ در فاصله ای حدود ۳ کیلومتر از جنوب شهر استهبان و در دامنه کوه بش واقع شده است.

باغ جوزا و نسیم خرداد مرده را زنده کند در مرداد

برکه صفی یل سفید

در شهرستان استهبان بنا به اقتضای طبیعت و با دستان توانمند مردم، در دل کوهها آب انبارهای زیادی بنا شده است. یکی از این آب انبارها، که در فاصله ی نیم فرسنگی شرق استهبان در حاشیه جاده استهبان- نیریز قرار دارد، «برکه صفی» می باشد که در اصطلاح و گویش مردم به آن «برکه سفید» گفته می شود.

تنگ مرغک

تنگ مرغک یکی از بهترین تفرجگاههای استان فارس می باشد که در دامنه کوه جنوبی رونیز واقع شده است و هرساله علاقمندان بی شماری را به سوی خود جلب میکند.

دم تنگ

این تنگه در جنوب غربی شهر استهبان و در بین کوه های تودج واقع شده است. آبشار دم تنگ، آبشاری بسیار زیبا و بی نظیر در منطقه استهبان است که همچنان بکر مانده است.

درخت سرو ننه و بچه

این درخت سرو از کهنسال ترین درختان منطقه بوده که در منطقه جنوبی استهبان، در سمت چپ پایانی خیابان میثم و در ابتدای دامنه کوه فتح آباد واقع شده است. از قدمت دقیق این سرو بلند قامت اطلاعی در دست نیست؛ اما از آنجا که سرو درختی پر دوام است، گذشته این درخت سرو به قبل از اسلام نسبت داده شده و سرو «ننه و بچه » همچنان مورد تقدس و احترام عده ای از اهالی بوده، که به شاخه ای از شاخه های آن برای طلب حاجت، تکه های پارچه می بندند و از آن مراد می جویند.

غلوند

پس از عبور از مسیر دم تنگ و رفتن از مسیر منشعب سمت چپ دوراهی میتوان به سمت غلوند رفت. این منطقه دارای چندین استخر و چشمه ی جوشان است که موجب جذب طبیعت دوستان و کوهنوردان گردیده است.

آبشار استهبان

آبشار سرآسیاب استهبان، در محوطه باغ ملی شهرستان استهبان قرار دارد. این آبشار از کوه‌های استهبان سرچشمه گرفته و شانزده پله دارد. آبشار استهبان در انتهای مسیرش به طور مصنوعی و سنگ‌چین مزین شده است.

قلعه دختر و آثار تاریخی پیرامون آن

این قلعه در شمال دوراهی استهبان به ایج، در کیلومتر ۱۰ جاده استهبان به نیریز واقع شده است. این قلعه مربوط به دوران حکومت شبانکاره بوده که پس از سقوط این حکومت، به طور کامل ویران شده و از روی زمین تقریباً اثری از آن دیده نمی‌شود.

آثار تاریخی و طبیعی ایج

* ایج:

ایج در جنوب شرقی استهبان قرار گرفته و خود موزه ای بزرگ از آثار و بناهای تاریخی در دل طبیعت است. زیرستون های هخامنشی (روستای رودبار)، ایوان سنگی (مسجد سنگی) و چهار طاقی ساسانی (بن دره ایج)، سدهای مصنوعی و زهکشی های ساروجی هزار ساله، چهل برکه عهد شبانکاره، مسجد های اسلامی، محراب های تمام سنگ عهد تیموری، قبر بابا پیر، قلات آبی با هفت برکه، رودخانه و سد رودبال و هشیرود هر کدام دنیایی از تمدن و فرهنگ را تفسیر می کنند. بی تردید طبیعت بهاری این منطقه برای هر رهگذری دلپذیر و دیدنی است.

برخی آثار دیدنی این روستا:

امامزاده سید اولیاء (ایج)

امامزاده سید نورمحمد (ایج)

امامزاده سلطان شهباز (رودبار ایج)

برچسپ ها:- حمام کزمان, آبشار استهبان, آثار تاریخی و طبیعی ایج, آرامگاه شهدای گمنام استهبان, آرامگاه شیخ علی نقی استهباناتی, امامزاده سلطان شهباز (رودبار ایج), امامزاده سید اولیاء (ایج), امامزاده سید شمس الدین (ع), امامزاده سید محمد (پیر مراد), امامزاده سید نجم الدین (رونیز)،, امامزاده سید نورمحمد (ایج), انجیر استهبان, انجیرستان ها, ایج استهبانات, برکه های (آب انبار های) عصر صفوی, بقعه مولانا شیخ محمد شیرین مغربی, جاذبه های گردشگری شهرستان استهبان, جاهای دیدنی استهبان, جزیره نرگس, چشمه آبگرم (30 کیلومتری استهبان), چهارطاقی ماهفرخان, خانه معزی, خانه مقدس, دیدنی های استهبان, سنگ نبشته های اسلامی, شهر اصطهبانات, شهرستان استهبان, غار زکریا (5 کیلومتری استهبان)., قلعه دختر و آثار تاریخی پیرامون آن, قلعه کافران, گردشگاه تنگ نیم باشی (دم تنگ), گردشگاه مرغک (شهر رونیز، 27 کیلومتری استهبان), لاله زار استهبان, مجموعه ییلاقی دهن آسیاب (سر آسیاب), مسجد محقق, یخچال حاج محمد رحیم شوشتری (محریم)