شهرستان آباده یکی از شهرستان‌های استان فارس ایران است. مرکز این شهرستان، شهر آباده است. جمعیت کل این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، برابر با ۹۲۹۵۲ نفر بوده‌است. آباده از نظر جمعیت یازدهمین شهر استان فارس است.
آباده در بین چهار مرکز جمعیتی و فرهنگی شیراز، کرمان، یزد و اصفهان قرار گرفته و علت وجودی آن با توجه به موقعیت راه های ارتباطی منطقه قابل توجیه است. در دوره قاجاریه آباده منطقه بین راهی و محل استراحت کاروانیان بوده است.
پیشینه
آباده واژه‌ای است فارسی و معنی محل آباد را می‌رساند .
در این مقاله شهرستان آباده با گردشگران شیراز همراه باشید.
مساحت: ۷۱.۳۳ هکتار
ارتفاع از سطح دریا: ۲۰۳۰ متر
مشخصات جغرافیایی
مرکز این شهرستان آباده است که در ۵۲ درجه و ۳۸ دقیقه درازا و ۳۱ درجه و ۹ دقیقه پهنای جغرافیایی و بلندی ۲۰۰۵ متری از سطح دریا واقع است. شهرستان آباده یکی از شهرستان های استان فارس است که از شمال با استان اصفهان، از شرق با استان های یزد و کرمان، ازغرب با شهرستان سمیرم و از جنوب با شهرستان شیراز هم مرز است. آب و هوای شهرستان آباده در بخش شرقی گرم و در بخش غربی به علت نزدیکی با کوهستان دنا سرد است. شهرستان آباده در سرشماری سال ۱۳۷۵ تعداد ۱۱۱۲۲۰ نفر جمعیت داشته است. مردم این شهرستان آریایی نژاد و مسلمان هستند.
مسیرهای دسترسی به این منطقه عبارتند از:
– راه اصلی اصفهان – شیراز که از آباده می گذرد.
– راهی که مرکز شهرستان را در آبادی سورمق از بخش ابر کوه به یزد و کرمان
می‌رود.
– راهی که از اقلید به مرکز شهرستان آباده و به سر حد چهار‌دانگه و استان کهگیلویه و بویر احمد می رسد.
– راهی که از شهر آباده به سمیرم و از آن جا به اصفهان می‌رود.
– راهی که همه آبادی‌های این شهرستان را به یک دیگر و نیز به شهر آباده متصل کرده است.
محدوده شهرستان آباده
از جهت شمال به شهرضا از استان اصفهان، از جهت جنوب به شهرستان خرم بید، از جهت غرب به اقلید و سمیرم و از جهت شرق به ابرکوه از استان یزد.
بخش ها: مرکزی
شهرها: ایزدخواست، صغاد، بهمن، آباده و سورمق
دهستان ها: ایزدخواست، بهمن، بیدک، سورمق و خسروشیرین
شهرستان آباده با ۶۸۰۰ کیلومتر مربع گستردگی و مرکزیت شهر آباده در شمال استان فارس و در ۲۷۵ کیلومتری شهر شیراز قرار دارد.
اگر بخواهیم درباره سوغات آباده بگوییم باید گفت که سوغاتی این شهر که در مسیر راه شیراز به اصفهان واقع شده است، سفیدآب می باشد.
آب وهوا
آب وهوای منطقه را می‌توان تحت تأثیر مرتفع بودن منطقه وقرار گرفتن درپیشکوه‌های داخلی زاگرس و دوری از باد‌های باران آور غربی , ازنمونه‌های آب وهوای کوهستانی دسته بندی کرد. میانگین بارندگی سالانه آن حدود۱۲۰ میلیمتر ومیزان بارش سالانه آن حدود ۲۰۰ میلیمتر است که در ردیف نواحی خشک کشور جای می‌گیرد.این شهرستان سردترین نقطه استان فارس به شمار رفته وزمستانی سرد و طولانی دارد و تابستانی خنک و معتدل دارد.
جاذبه های گردشگری
کاروانسرای ایزدخواست
سد ساسانی ایزدخواست
تیمچه صرافیان
کاروانسرای خان خوره
عمارت کلاه فرنگی
قلعه ایزدخواست
* روستای چنار:
روستای چنار یکی از روستاهای توابع بخش مرکزی شهرستان آباده است که تاریخی کهن در این مرز و بوم دارد و قدمت آن بنابر اسناد معتبر تاریخی به ۸۰۰ سال قبل می رسد.
این روستا بدین دلیل چنار نامگذاری گردیده است که در مسجد قدیمی آن درخت چناری کهنسال وجود دارد.
این روستا به ثبت آثار فرهنگی شهرستان آباده درآمده است. شغل بیشتر مردم این روستا کشاورزی و سبزی کاری است. مردم از گوشه کنار استان فارس برای خرید سبزیجات به چنار می آیند و به اندازه یک ماه یا حتی بیشتر سبزی خریداری می کنند.
سبزی های روستای چنار مرغوب و با کیفیت عالی است و میهمان نوازی اهالی این روستا مردم بیشتری را به خریدن سبزی از آن ها ترغیب می کند
ویژگیهای تاریخی
به استناد کاوش‌های باستان‌شناسی پیشینه سکونت در محدوده فعلی شهرستان آباده که به هزاره اول قبل از میلاد بر می‌گردد. در دوره ساسانیان آثار بجا مانده همانند قلعه باستانی ایزدخواست و قصر بهرام در سورمق شواهد مطمئنی از شکوفائی فرهنگ و تمدن در این گستره جغرافیایی می‌باشد. قطعاً در دوره صفویه و ابتدای حکومت زندیه همزمان با حضور شاه اسماعیل سوم شهر آباده در مسیر جدیدی از پیدایش ویژگیهای شهرنشینی قرار گرفته و اولین ساخت و سازها با جلوه گاه‌های یک شهر شرقی در آباده ایجاد شد.
زبان مردم این شهرستان عموماً فارسی می‌باشد.
مهم‌ترین وقایع و رویداد‌های تاریخی
۱- حمله لشکر افغان به آباده وتسخیرآن درراه عزیمت به اصفهان (۱۱۳۴ ه.ق)
۲- اقامت شاه اسماعیل سوم در آباده به فرمان کریمخان زند از سال ۱۱۷۹ ه.ق
۳- جنگ لطفعلی خان زند و آقا محمد خان قاجار در محدوده شهر آباده و تخریب قسمتی از شهر
۴-قیام حیدر میرزا فرزند شاه اسماعیل سوم علیه آقا محمد خان قاجار
۵- جنگ بابا خان (فتحعلی شاه بعدی)با حسینعلی میرزا در نزدیکی شهر
۶- وقوع جنگ آباده در سال ۱۲۹۷ ه.ق، این جنگ بین نیروهای تفنگدار پلیس جنوب (قشون بریتانیا مستقر در آباده) از یک سو و نیروهای ایل قشقایی و آباده‌ای‌ها از سوی دیگر
صنایع دستی و سوغات آباده
منبت کاری آباده شهرت جهانی دارد و نمونه‌های آن در موزه‌های جهان به عنوان بهترین کا‌های هنری نگهداری می‌شود. منبت کاری‌های کاخ مرمر، به دست هنرمندان این شهر، همچون استاد احمد امامی ساخته و پرداخته شده‌است.ملکی و گیوه‌های آباده در نهایت ظرافت، استحکام و دقت، تهیه شده ودر نوع خود بی مانند است.
ویژگیهای فرهنگی
تا پیش از تشکیلات اموزش و پرورش به شیوه جدید و تأسیس مدارس نوین، تعلیم و تعلم در مکتب خانه‌ها صورت می‌گرفت. از اشخاصی که در زمان گذشته مکتب خانه تشکیل داده بودند می‌توان به عباس ادیب، حاجی محمد هاشم خان و حاجی ملا احمد اشاره نمود.
نخستین مکتب دار آباده، مرحوم عباس ادیب بوده‌است. لقب ادیب را حاکم وقت فارس به وی داده بود. همین مکتب داران بعدها به هنگام تأسیس مدارس به سبک آن زمان، نقش معلم را بر عهده داشته‌اند.
