تاثیر توافق ایران و آمریکا بر صنعت گردشگری ایران از چندین جهت حائز اهمیت است. در واقع نقش این توافق را می توان از ابعاد مختلفی بررسی کرد که شامل بهبود زیرساخت ها، افزایش گردشگران خارجی، تغییر در تصویر بین المللی از امنیت ایران، توسعه همکاری های منطقه ای و چالش های بالقوه می باشد. ما گروه مسافرتی گردشگران شیراز قصد داریم تاثیر توافق ایران و آمریکا بر گردشگری ایران را به طور خلاصه بررسی کنیم.
آیا رشد و توسعه گردشگری در ایران پس از توافق یک شبه اتفاق می افتد؟
رشد و توسعه در صنعت گردشگری ایران پس از توافق احتمالی ایران و آمریکا یک فرآیند تدریجی است و یک شبه محقق نمی شود. حتی با لغو تحریم ها توسعه گردشگری نیازمند برنامه ریزی های بلند مدت و ثبات سیاسی و اقتصادی و اجتماعی است. رشد صنعت گردشگری در ایران اگر توافقی بین ایران و آمریکا صورت پذیرد به دو مرحله تقسیم می شود:
- مرحله کوتاه مدت: در مدت یک تا 2 سال با رفع محدودیت های صدور ویزا و دسترسی به خدمات مالی جهانی، تعداد گردشگران بین المللی افزایش می یابد.
- مرحله طولانی مدت: در مدت 5 تا 10 سال با جذب سرمایه گذاری های خارجی و توسعه زیر ساخت ها و تغییر قوانین و همچنین تغییر تصویری که کشورهای دیگر از ناامنی در ایران دارند، رشد و توسعه گردشگری رخ می دهد.
موانع ساختاری بلند مدت
بسیاری از هتل های قدیمی ایران نیاز به نوسازی و به روز کردن خدمات و استاندارد کردن امکانات دارند. سیستم حمل و نقل هوایی و ریلی ایران فرسوده است و هواپیماهای ایران پس از تحریم ها با کمبود قطعات اصلی مواجه شده اند. ایران گرچه پتانسیل جذب 20 میلیون گردشگر را دارد اما زیرساخت های امروز ایران فقط پاسخگوی 1 میلیون گردشگر است!
در حال حاضر ایران فقط 1% از درآمد گردشگری جهان را به خود اختصاص داده است، در حالی که ترکیه سالانه حدود 40 میلیون گردشگر بین المللی را جذب می کند!
نیاز به زمان و سرمایه گذاری خارجی
پروژه های هتل سازی و نوسازی هتل ها یا فرودگاه ها و یا حتی استاندارد کردن خدمات گردشگری نیازمند زمان است. علاوه بر این بهبود خدمات هتلداری و یا آموزش راهنماهای گردشگری بر اساس استانداردهای بین المللی حداقل 5 سال زمان می برد. مقاله راهنمای فرودگاه های استانبول را بخوانید تا بدانید برای گردشگری پایدار و فعال و اشتغال زا به چه زیر ساخت ها و استانداردهایی نیاز داریم!
توافق ایران و آمریکا چه تاثیری بر صنعت گردشگری ایران دارد؟
توافق ایران و آمریکا می تواند در صنعت گردشگری ایران انقلابی ایجاد کند و ایران را به عنوان هاب گردشگری در خاورمیانه مطرح کند. این توافق در مورد حوزه های مختلف می تواند مزایای بسیاری برای آژانس های گردشگری، آژانس های مهاجرتی و به طور کلی صنعت گردشگری ایران داشته باشد. این مزایا از طریق لغو تحریم ها، بهبود روابط بین المللی و توسعه زیرساخت ها محقق می شود. در ادامه به ارائه برخی از مهم ترین تاثیرات توافق ایران و آمریکا بر گردشگری ایران می پردازیم.
افزایش ورود گردشگران خارجی
لغو تحریم ها و تسهیل ویزا: پس از توافق هسته ای و برجام در سال 2015، ایران ویزای الکترونیک خود را معرفی کرد و اعتبار ویزای توریستی را از 15 روز به 30 روز افزایش داد. توافق ایران و آمریکا علاوه بر افزایش اعتبار این ویزا می تواند با کاهش محدودیت های بانکی، ورود گردشگران اروپایی، آسیایی و آمریکایی را تسهیل کند. پیش بینی می شود با لغو تحریم ها، گردشگران بین المللی از کشورهایی مانند ژاپن، کره جنوبی و اتحادیه اروپا که به دلیل محدودیت های ویزای آمریکا (مصوبه 2015 کنگره آمریکا) از سفر به ایران اجتناب می کردند، به ایران سفر کنند.
رشد تقاضا برای تورهای ایران: پس از برجام، تقاضا برای سفر به ایران در میان گردشگران بین المللی به طور چشمگیری افزایش یافت. به عنوان مثال، شرکت ها و آژانس های توریستی بریتانیایی گزارش دادند که تعداد درخواست ها برای تورهای ایران مانند تور کیش، شیراز، اصفهان، مشهد و دیگر شهرهای توریستی ایران پس از توافق هسته ای رشد بسیاری داشته است.
آژانس های مسافرتی و گردشگری مختلف می توانند تورهای متنوع مانند تورهای فرهنگی (مثلاً تور اصفهان از دبی به جای تور دبی از اصفهان و دیگر شهرهای ایران)، تورهای ماجراجویی (مثلاً تورهای ماجاجویانه به کویر لوت یا طبس یا سافاری کیش به جای تورهای ماجراجویانه به چین و آنتالیا) و یا تورهای سلامت ( مثلاً تورهای چشمه های آبگرم سرعین و یا آب درمانی) را برنامه ریزی کنند.
توسعه زیرساخت ها و سرمایه گذاری خارجی
ساخت هتل های بین المللی: پس از برجام، شرکت های هتلداری مانند روتانا (امارات) و آکور (فرانسه) برنامه هایی برای ساخت هتل های 4 و 5 ستاره در ایران اعلام کردند. این پروژه ها با لغو تحریم ها و جذب سرمایه گذاری خارجی شتاب بیشتری می گیرند. یکی ا مهم ترین فاکتورهای جذب گردشگر دارا بودن هتل های 5 ستاره و لوکس با امکانات ایده آل مانند بهترین هتل های چین یا دبی یا هر مقصد گردشگری پرتقاضا در جهان است.
بهبود حمل و نقل و ارتباطات: دسترسی به سیستم های پرداخت بین المللی (مانند سوئیفت) و نوسازی ناوگان هوایی (مانند خرید هواپیما از شرکت بوئینگ) از دیگر مزایای توافق ایران و آمریکاست است که به طور مستقیم بر رفاه گردشگران بین المللی که به ایران سفر می کنند تاثیر می گذارد.
کاهش هزینه ها و افزایش سودآوری
توافق ایران و آمریکا در سال 2025 می تواند دسترسی به تجهیزات و خدمات گردشگری را راحت تر و ارزان تر کند. واردات وسایل حمل و نقل مانند ون های توریستی و یا تجهیزات مدرن هتلداری و یا نرم افزارهای مدیریت تور با رفع تحریم ها با قیمت های کمتر برای ایرانی ها امکان پذیر می شود.
علاوه بر این پروازهای مستقیم از شهرهای ایران به اروپا بدون توقف در کشور ثالث می تواند هزینه های سفر را کاهش دهد و پروازهای چارتر بین المللی به طور کلی هزینه های سفر به اروپا و آمریکا را مقرون به صرفه تر می کند.
تغییر تصویر بین المللی ایران و بازاریابی گردشگری
ایران به عنوان مقصد امن و جذاب: پس از برجام، رسانه های بین المللی مانند نشنال جئوگرافیک ایران را در فهرست برترین مقاصد گردشگری جهان قرار دادند. توافق جدید ایران و آمریکا می تواند تصویر ایران را در این جایگاه جهانی تقویت کند و تبلیغات بین المللی را امکان پذیر کند. در دوران برجام تعداد گردشگران اروپایی که از ایران بازدید کردند تا 40% افزایش یافت و توافق جدید می تواند روند ورود گردشگران را خیلی بیشتر افزیش دهد.
جذب گردشگران چینی: ایران با چین برای جذب سالانه 1 میلیون گردشگر چینی توافق کرده است، اما اجرای این توافق نیازمند توسعه زیرساخت هایی مانند هتل های استاندارد، سیستم حمل و نقل کارآمد و اینترنت پرسرعت و دیگر خدمات و امکاناتی است که از شهرهای توریستی جهان انتظار می رود.
تسهیل صدور ویزا و کاهش موانع اداری
صدور ویزای الکترونیکی: این احتمال وجود دارد که با توافق ایران و آمریکا صدور ویزای الکترونیکی Visa on Arrival روند سفر را برای گردشگران بین المللی و ورود به ایران راحت تر و هموارتر کند.
همکاری با سفارت ها و کنسولگری ها: آژانس های مهاجرتی معتبر و مطرح از جمله گروه مسافرتی گردشگران شیراز می توانند با مشکلات کمتر ویزای شینگن و ویزای توریستی را برای گردشگران ایرانی دریافت کنند. البته موسسه های مهاجرتی نیز می توانند ویزای تحصیلی، تجاری، کاری، سرمایه گذاری و انواع دیگر ویزاها را با سرعت بیشتری دریافت کنند.
برنامه ریزی برای تورهای ترکیبی
آژانس های مسافرتی معتبر و موفق ایران می توانند با آژانس های مسافرتی کشورهای همسایه از جمله ترکیه، امارات یا عراق برای برگزاری تورهای منطقه ای مانند “تور ایران ترکیه عراق” یا “تور ایران ارمنستان گرجستان” اقدام کنند. در این صورت گردشگران ایرانی به جای تور اروپا اول به کشورهای همسایه سفر می کنند و سپس به اروپاگردی خود می رسند.
توسعه خدمات مسافرتی و مهاجرتی
توافق ایران و آمریکا و همچنین بهبود روابط سیاسی با دیگر کشورهای جهان از جمله آمریکا، کانادا و کشورهای اروپایی می تواند روند دریافت ویزای تحصیلی، دریافت ویزای کاری از شرکت های بین المللی و یا فراهم کردن شرایط سرمایه گذاری برای مهاجرت را تسهیل دهد. علاوه بر این آژانس ها و موسسه های مهاجرتی می توانند با همکاری با دانشگاه های آمریکایی برای جذب دانشجویان ایرانی همکاری کنند.
استاندارد سازی خدمات تورهای گردشگری
در صورت توافق، آژانس های مسافرتی و گردشگری به منظور آموزش راهنماهای سفر با شرکت های بین المللی مانند UNWTO همکاری می کنند و گواهی نامه های حرفه ای را بر اساس استانداردها و معیارهای مورد نظر آن ها دریافت می کنند. هر چند با همین محدودیت ها و شرایط سخت نیز بسیاری از آژانس های مسافرتی معتبر از جمله گروه مسافرتی گردشگران شیراز دارای راهنماهای مجرب و ماهر برای خدمات تورهای اروپا و آمریکا و آسیا هستند.
چالش ها و محدودیت های اثرات توافق ایران و آمریکا بر صنعت گردشگری ایران
متاسفانه تاثیر توافقات ایران و آمریکا وابسته به تحولات سیاسی است. تجربه برجام نشان داد که اثرات مثبت توافق ها ممکن است موقتی باشد. خروج ترامپ از برجام در 2018 و بازگشت تحریم ها، صنعت گردشگری ایران را با کاهش 70 درصدی ورود گردشگران خارجی مواجه کرد.
به دلیل ناپایداری سیاسی، آژانس های مسافرتی می توانند با متنوع کردن برنامه های خود (مثلاً جذب همزمان گردشگران اروپایی و آسیایی) ریسک وابستگی به یک منطقه و مقصد توریستی خاص را کاهش دهند. علاوه بر این آژانس های گردشگری ایرانی می توانند با تمرکز بر جاذبه های گردشگری ناشناخته ایران و ارائه خدمات شخصی سازی شده برای گردشگران خارجی با آژانس های مسافرتی خارجی رقابت کنند.
مشکلات ساختاری داخلی، ضعف در مدیریت منابع، فساد اداری و نبود نیروی متخصص (مانند راهنمایان حرفه ای گردشگری) از موانع اصلی توسعه صنعت گردشگری ایران است. اگر توافقی بین ایران و آمریکا صورت گیرد، بدون اصلاحات داخلی، اثرات این توافق برای صنعت گردشگری کوتاه مدت و موقتی خواهد بود.
زیرساخت های ضعیف، عدم وجود هتل های لوکس، اینترنت پرسرعت و حمل و نقل کارآمد در برخی مناطق، عدم وجود خدمات لوکس و لاکچری تورهای مسافرتی و این که باوجود کاهش تنش ها، برخی کشورها هنوز ایران را پرریسک معرفی می کنند از دیگر چالش های روند توسعه گردشگری در صورت توافق ایران و آمریکاست. علاوه بر همه این ها ترکیه، امارات و عربستان با تبلیغات گسترده و خدمات لوکس، سهم بازار را از ایران می گیرند.
در واقع رقابت با کشورهای منطقه یک عامل مهم برای ایران است. ایران برای جذب گردشگران بین المللی باید با کشورهایی مانند ترکیه، با درآمد 30 میلیارد دلاری از گردشگری و امارات، به عنوان پرتقاضاترین مقصد توریستی جهان رقابت کند، در حالی که زیرساخت های ایران هنوز در سطح استانداردهای جهانی برای ورود گردشگران بین المللی نیست.
تاثیر اقتصادی و اشتغال زایی توافق ایران و آمریکا بر صنعت گردشگری ایران
توافق ایران و آمریکا در سال 2025 با همه محدودیت هایی که در حوزه گردشگری ایران با آن مواجه است، می تواند موجب افزایش درآمد ارزی و اشتغال زایی در حوزه گردشگری و صنعت توریسم شود.
بر اساس برنامه توسعه هفتم، ایران قصد دارد تا سال 1407 سالانه 15 میلیون گردشگر جذب کند که در صورت توافق و البته تحقق این برنامه، درآمدی معادل 25 میلیارد دلار ایجاد می شود. این رقم می تواند جایگزین بخشی از درآمدهای نفتی شود.
علاوه بر افزایش درآمد در حوزه گردشگری این توافق موجب رونق مشاغل سنتی و محلی می شود. توسعه گردشگری روستایی و بومگردی نه تنها از مهاجرت روستاییان جلوگیری می کند، بلکه رونق فرهنگ سنتی و محلی روستائیان به اشتغال زایی آن ها کمک می کند.
سخن آخر
توافق ایران و آمریکا می تواند گردشگری ایران را با افزایش سرمایه گذاری خارجی، بهبود تصویر بین المللی و جذب گردشگران خارجی متحول کند. با این حال، موفقیت پایدار این صنعت به رفع موانع ساختاری مانند اصلاح قوانین، توسعه زیرساخت ها و آموزش نیروی انسانی و ثبات سیاسی پس از توافق بستگی دارد. تجربه گذشته نشان می دهد که بدون برنامه ریزی بلندمدت و مدیریت کارآمد، حتی لغو تحریم ها نیز نمی تواند رشد پایدار و رونق صنایع مختلف از جمله صنعت گردشگری را تضمین کند.
سوالات متداول
1. تحریم های آمریکا چگونه بر صنعت گردشگری ایران تأثیر گذاشته است؟
به دلیل محدودیت های مالی و عدم دسترسی به سیستم های پرداخت بین المللی (مانند سوئیفت) و کاهش پروازهای بین المللی، خطوط هوایی خارجی از پرواز به ایران خودداری می کنند (مثل لوفت هانزا یا امارات) و مشکلات سرمایه گذاری، شرکت های هتل سازی و گردشگری جهانی (مثل هیلتون) به دلیل تحریم ها در ایران فعال نیستند.
2. توافق احتمالی ایران و آمریکا چه تغییراتی در جذب گردشگر ایجاد می کند؟
لغو تحریم ها و بازگشت ایران به سیستم های مالی جهانی، تسهیل ویزا، احتمال صدور ویزای الکترونیک، افزایش اعتبار ویزا برای گردشگران اروپایی و آمریکایی، رشد تبلیغات بین المللی و معرفی ایران در رسانه های معتبری مانند نشنال جئوگرافیک به عنوان مقصدی امن و جذاب و صدها تغییر مثبت دیگر.
3. آیا بهبود روابط ایران و آمریکا بر گردشگران ایرانی تاثیر دارد؟
بله. در سهولت در سفر به آمریکا، کاهش هزینه سفر، دسترسی به پروازهای مستقیم و کاهش قیمت بلیط به دلیل حذف محدودیت ها و افزایش تورهای ترکیبی مانند تورهای مشترک ایران آمریکا برای گردشگران علاقمند به تاریخ و طبیعت.
به نظرم الان فرصت خوبیه برای کشورهای مثل ترکیه، امارات یا حتی ایران که با تسهیل ویزا بتونن سهم بیشتری از توریستای جهانی جذب کنن.